Nergis, nergisgiller (Amaryllidaceae) familyasından Narcissuscinsinden bitki türlerinin ortak adı. Bu bitkilerde sap 20-80 cm kadar yükselebilmektedir. Soğanlı olan bu bitkilerde taç yaprakları beyaz veya sarının karışımları şeklindedir.
Anavatanı Avrupa olan bu bitkilerin en çok tür zenginliğine İspanya ve Portekiz'de rastlanmaktadır. Ancak doğal olarak tüm Akdeniz kıyılarında, hatta bunun uzantısı olan Japonya'ya kadar aynı enlem dereceleri arasında görülmektedir. Dünyada Avrupa, Kuzey Amerika, Kuzey Afrika ülkelerinde tarımı yapılmaktadır.
Kökleri aynı soğana benzediğinden bazen yanlışlıkla yenmekte ve zehirlenmelere neden olmaktadır. Yaprakları direkt olarak soğandan çıkar. Uzun ince bir şerit şeklinde, mavimsi yeşil renktedir. Çiçeklerinin kupa yaprakları yoktur ve onun yerini yan taç yapraklar almıştır. Yan taç yaprakların oval sarımsı beyaz renkte ve 6 adettir ve ana taç yaprak bir çan veya zurna şeklinde koyu sarı renkli, ucu dalgalı,ortada bir adet döllenme tozluğu bulunur. Çiçekleri ayrı ayrı veya bir kök sap üzerinde şemsiye durumunda, beyaz veya sarı renktedir.
Mart’tan Haziran’a kadar kökleri sökülerek yıkanır, soyulur ve kurutulur, eğer tentürü yapılacak ise taze olarak işlenir. Çiçekleri Mart-Mayıs aylarında toplanarak su buharı ile destilasyonu yapılır ve eterik yağı elde edilebilir.
Bu bitkinin soğanları en az 1 sene ara ile kullanılmaktadır. Zira çiçeğini vermiş olan soğan ekilirse, bir dahaki seneye çiçek vermez.
Nergis Bitkisinin Yetiştirilmesi
*Nergis için hazırlanan toprak organik besleyiciliği yüksek, suyu iyi süzdüren toprak olmalıdır.
*Türüne göre toprak pH aralıkları değişir ama genel olarak hafif asitli ve nötr topraklar uygundur.
*Eğer saksıda bakılıyorsa sağlıklı olarak her yıl çiçek açması için güneş alan bir yerde tutulmalıdır.
*Sadece çiçek açtığı zaman fazla güneşten korunmalıdır ki çiçekleri hemen solmasın.
*Yapraklarıyeşil kaldığı müddetçe güneşten faydalanmalıdır.
*Yapraklar sararmaya başladığında sulama kesilmeli ve bitki tamamen kuruduktan sonra sonbahara kadar gölge bir alanda muhafaza edilmelidir.
Bitki Nasıl Sulanmalıdır?
*Bitki eğer bahçede toprakta ise hiç sulanmaz, doğalşartlara göre yaşarlar.
*Bitki saksıda yetiştiriliyorsa yapraklar sararana kadar toprak kontrol edilir ve biraz nem kaybettikçe sulanır.
*Yapraklar sararmaya başladığında ise bitki kurutulur saklanır.
*Sulama genel olarak yağmurlama sulama sistemi ile yapılmakla beraber damla sulama sistemi ile sulama daha
iyi sonuç vermektedir.
*Ağustos-eylül aylarında yapılacak sulama ise dinlenme periyodunu kırarak çiçeklerin erken açmasını sağlar.
Nergis Nasıl Çoğaltılır?
*Nergis türlerinde çoğaltma soğanların yavrular oluşturmasıyla olur.
*Çoğaltma işlemi tohumdan da mümkündür ancak hibrit türler tohum vermezler.
*Melez ve kültivar nergis tohumlarından ise farklı çeşit nergisler meydana gelir.